Covid-19 ve Uzun Dönem Etkileri

Özet

Dünya çapında yüksek ölüm oranlarıyla seyreden COVID-19 salgını büyük endişeye neden olmuştur. Ayrıca, COVID-19’dan iyileşen bireylerin yaklaşık %75'i normal sağlıklarına da kavuşamamışlardır. Özellikle eforla nefes darlığı başta olmak üzere çeşitli yakınmaları olmaktadır. Çalışmanın amacı, COVID-19'dan iyileşen hastalarda COVID-19’un uzun dönem etkilerini değerlendirmek ve ilgili literatürü gözden geçirmektir.

Bu çalışma COVID-19'dan iyileştikten sonra Bozok Üniversitesi Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Polikliniğine başvuran hastalardan 51’ini kapsamaktadır. Hastaların 25’i erkek ve 26’sı kadın idi. Yaşları 22 ile 85 arasında değişmekte ve ortalama yaş ise 57.98±12.38 yıldı. Başlıca yakınmaları yorgunluk, bacaklarda şişlik, öksürük, unutkanlık ve özellikle eforla gelen nefes darlığıydı. Radyolojik incelemede beş olguda buzlu cam görünümleri, bir olguda pnömotoraks ve yaygın ciltaltı amfizemi, 10 olguda retiküler görünüm ve 23 olguda lineer görünümler tespit edildi. Venöz Doppler ultrasonografik incelemeyle 23 olguda venöz yetmezlik ve üç olguda derin ven trombozu (DVT) tanısı kondu.

COVID-19’a yol açan virüs (SARS-CoV-2), akciğer parankiminde hasar yaptığı gibi, pulmoner vaskülatürde de hasar yapabilmektedir. COVID-19 sonrası bronşektazi ve fibrozis gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilmektedir. COVID-19'dan iyileşen bireyler baldır kaslarının zayıflaması ve baldır kas pompasının etkinliğinin azalması sonucu venöz yetmezlik ve derin ven trombozu (DVT) gibi hastalıklara eğilimli olabilirler. Bu nedenle COVID-19'dan iyileşen bireyler aralıklı olarak kontrol edilmelidir. Ayrıca, COVID-19 sonrası devam eden radyolojik lezyonlar tam olarak raporlanarak ilerde gereksiz yere bronkoskopi veya torakotomi gibi invaziv prosedürlerin uygulanmasından kaçınılmalıdır.