BİR MESLEK HASTALIĞI OLARAK ANTRAKS: TÜRKİYE’DE VE DÜNYADAKİ MEVCUT DURUM, SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Özet

Antraks (şarbon) hastalığını oluşturan Bacillus anthracis etkeni Gram pozitif bir bakteri olup, yüksek düzeyde patojen ve spor oluşturma özelliği bulunan önemli biyolojik savaş etkenlerinden birisidir. Antraks halk sağlığı bakımından önemli düzeyde tehdit oluşturan zoonoz bir hastalık olması sebebiyle Dünya Sağlık Örgütü’nün 2018 yılı verilerine göre evcil hayvanlarda ve insanlarda özellikle kontrol önlemlerinin yetersiz olduğu Afrika, Asya ve ülkemizin de yer aldığı Orta Doğu ülkelerinde yaygındır. Belirtilen ülkeler kadar yaygın olmasa da Güney ve Orta Amerika’da da görülmektedir. Kuzey Amerika ve Avrupa’da daha az sıklıkta görüldüğü bildirilmektedir. Bacillus anthracis etkenleri çevreye saçıldığı zaman vejetatif formu sporlanarak toprağı, otları ve su kaynaklarını kontamine eder. Çevrede 60 yıldan daha uzun süre kalabilmektedir. İnsanlarda bulaşma, evcil ya da yabani enfekte hayvanlarla temas veya kontamine hayvan ürünleriyle doğrudan temas (lezyonlu deriden), bakteri sporlarının solunması, iyi pişmemiş kontamine etlerin (bakteriyel vejetatif formlar) yenilmesi, enjeksiyon, toprağa ve insektlere maruziyete bağlı olarak şekillenir. Enfeksiyon çoğunlukla mesleki açıdan risk taşıyan kişilerde görülür. Belirtilen bilgiler ışığında bu derleme kapsamında riskli meslek grubu olarak başta veteriner hekimler olmak üzere, mezbaha işçileri, kasaplar, veteriner teknisyenler, tabakhane çalışanları, kürkçüler, ayakkabı yapımcıları, kemik işleyen işletmelerde çalışanlar, yün tekstil fabrikalarında çalışanlar, laboratuvar çalışanları, endemik bölgelerdeki hayvan yetiştiricileri, çobanlar da dahil olmak üzere tüm riskli meslek grupları hakkında özlü bilgiler verildi. Ayrıca Türkiye’de ve Dünya’da hayvanlarda ve insanlardaki antraks prevalans verileri tablolar halinde sunularak antraks hastalığının önemi, mevcut durumu ve sorunları özetlendikten sonra tanı, tedavi ve belirlenen sorunlara yönelik çözüm önerileri ile kontrol yöntemleri hakkında en son bilimsel kaynaklara dayanan bilgiler sunuldu.