HASAT ZAMANININ KABA YEMİN KİMYASAL KOMPOZİSYONU VE KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ

Özet

Ruminant beslemede rasyonun vazgeçilmezi olan kaba yemin farklı hasat zamanlarında içerdiği besin maddeleri ve yem kalitesiyle ilgili meydana gelen değişimler, bugüne kadar yapılmış çalışmalara binaen incelenip irdelenerek uygun zamanda yapılmayan hasadın bitkisel ve hayvansal ürünün miktar ve kalitesine müspet veya menfi anlamda nasıl yansıdığı bu derlemeyle özetlenmeye çalışılmış ve hedef kitleye önerilerde bulunulmuştur.

Farklı hasat zamanlarıyla ilgili olarak yürütülen çalışmalarda, baklagil yem bitkilerinin erken hasat edilmesiyle kalitenin yükseldiği ve ürün miktarının azaldığı, biçim geciktirildiğinde ise miktar olarak verimin arttığı, fakat lignifikasyona bağlı olarak meydana gelen odunlaşmadan dolayı yemin kalitesinin ve lezzetinin azaldığı bildirilmiştir. Hasat devresi geciktikçe kuru madde verimi ve sap oranı artarken, besin maddeleri bakımından zengin olan yaprak oranı azalmaktadır. Yaprak/sap oranı azaldıkça ham selüloz oranındaki artışa bağlı olarak kalite düşmektedir. Bitkideki toplam mineral maddeyi ifade eden ham kül oranı da gelişmenin ilerlemesiyle azalma göstermektedir. Buna karşın gecikmiş hasat, genellikle dik büyüyen baklagillerin köklerinde veya alt kısımlarında daha fazla karbonhidrat ve azot depolanmasına izin vermektedir. Bu da hasattan sonra bitkinin yeniden büyüyüp gelişebilmesine ve ekonomik ömrünün uzamasına neden olmaktadır. Buğdaygil yem bitkilerinin optimum hasat zamanı gebeleme ve hamur olum dönemleridir. Kuru madde verimi gebeleme aşamasında düşük, hamur olum aşamasında ise daha yüksektir. Baklagil yem bitkileri ise çiçeklenme oranına bağlı olarak her bitki için önerilen en uygun zamanda hasat edilirler. 

Diğer çevre şartlarının bitkiye optimum düzeyde temin edildiği varsayıldığında, arzu edilen miktarda kaliteli kaba yem ve yüksek miktarda hayvansal ürünün elde edilmesi ancak her bitkinin kendisi için belirlenen en uygun zamanda yetiştirici tarafından hasat edilmesiyle mümkündür. Ayrıca, yetiştirici hasat zamanına bağlı olarak besin madde kompozisyonu ve yem kalitesiyle ilgili olarak müspet veya menfi anlamda meydana gelen değişiklikler ve bunların hayvanda performansa nasıl yansıyacağı konusunda bilgilendirilmelidir. Sonuç olarak, mevcut derleme çalışması ile yem kayıplarının en aza indirilmesi ve arzu edilen miktarda kaliteli kaba yem ve hayvansal ürünlerin elde edilmesi için elzem olan doğru hasat zamanı ile ilgili teknik bilgiler hedef kitleye sunulmalıdır.