İLERİ KADEME EKMEKLİK BUĞDAY (Triticum aestivum L.) HATLARI İLE TESCİLLİ ÇEŞİTLERİN TARIMSAL ÖZELLİKLER YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMASI

Özet

Buğday geçmişten günümüze insan beslenmesinde en önemli ürünlerden biridir. Ayrıca, buğdayın farklı ürünlere (un, pasta, büsküvi, makarna vs.) işlenerek tüketilmesi tüketim miktarını artırmaktadır. Ekmeklik buğdayın adaptasyon kabiliyetinin yüksek olması ve toprak seçiciliğinin az olmasından dolayı yetiştiriciliği kolay yapılmaktadır. Güncel çalışma, Türkiyenin Diyarbakır İli koşullarında 2011-2012 yetiştirme sezonunda yağışa dayalı koşullarda yürütül-müştür. Çalışmanın amacı; tane verimi ve kalitesi bakımından çeşitlerden daha üstün hatları belirlemektir. Deneme, 20 ileri hat ve 5 kontrol çeşit ile tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Araştırmada, genotipler tek yönlü ANOVA analizine tabi tutulmuştur. Genotip-özellik ilişkisi GGE biplot modeli ile görsel olarak sunulmuştur. Varyans analiz sonuçlarına göre, hektolitre ağırlığı hariç tüm özelliklerde istatistiksel olarak p?0.01 düze-yinde önemli farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Çalışmada, tane veriminde; G3, G17, G19, G21 ve G22 protein oranın-da; G2, G16 ve G17 zeleny sedimantasyon miktarında; G17 ve G18’in kontrol çeşitlerden daha üstün olduğu belirlen-miştir. Üstün hatlar farklı ortamlarda test edilmek üzere ıslah programına dahil edilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, özellikle G17’nin tane verimi ve kalitesi yönünden iyi değerlere sahip olması bu genotipin detaylı bir şekilde incelenmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, G17 ıslah programlarında ebeveyn olarak kullanılabilir. G17 hattının biyo-informatik, modern (moleküler) ve klasik ıslah işbirliği ile incelenmesi ıslah programlarına katkıda sağlayacaktır.