‘O+ + N2’ ÇARPIŞMASINA AİT REAKSİYON PARAMETRELERİNİN GÜNEŞ TUTULMASINA TEPKİSİ

Özet

İyonküre dünya atmosferinin yaklaşık 75. km’sinden 1000 km sine kadar uzanan kısmını oluşturmaktadır. Güneş elektron yoğunluğuna göre iyonkürenin şekillenmesinde ve bölgelere ayrılmasında temel faktördür. Bu yüzden güneş kaynaklı olayların araştırılması ve incelenmesi iyonküre yapısının anlaşılmasında büyük öneme sahiptir. Güneş tutulmaları iyonküre üzerinde ani ve orta ölçekli değişimlere sebep olan en önemli güneş kaynaklı olaylardan biridir. 29 Mart 2006’da meydana gelen güneş tutulması Dünyanın bazı yerlerinde tam bazı yerlerinde ise parçalı halde gözlemlenmiştir. Parçalı tutulma olarak kayda geçen bölgelerden biride Kharkov/Ukrayna’dır. Bu çalışmada, Kharkov şehri üzerinde 29 Mart güneş tutulmasının iyonküresel reaksiyon süreçlerinden biri olan ‘O+ + N2’ çarpışmasına ait hız sabiti ve tesir kesiti gibi reaksiyon dinamiklerinin tutulma süresince yükseklik (187 km) ve yerel zamana göre değişimleri incelenmiştir. Elde edilen bulgular, reaksiyon hız sabitindeki değişimlerin sıcaklıktaki değişimlere benzer olduğunu ancak buna karşın aynı benzerliklere çarpışma tesir kesiti değişimlerinde rastlanmadığını ortaya koymuştur. Bu çalışmadan elde edilen bir diğer sonuca göre, iyonküre üzerinde güneş tutulması etkilerinin araştırılmasında Kharkov incoherent scatter radar gibi ölçüme dayalı tekniklerle veri elde eden kaynakların kullanılmasının daha etkin sonuçlar vereceği tespit edilmiştir.