Roper, Logan ve Tierney’ in Yaşam Aktiviteleri Bakım Modeli Doğrultusunda “Ameliyat Öncesi Yaşlı Değerlendirme Formu”nun Hemşirelik Bakımına Etkisi
Özet Görüntüleme: 55
/ 
PDF İndirme: 14
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14569240Anahtar Kelimeler:
yaşlı hasta, cerrahi, hemşirelik bakımıÖzet
Araştırma yaşlı hastalarda “Roper, Logan ve Tierney’ in Yaşam Aktiviteleri Bakım Modeli Doğrultusunda hazırlanan “Ameliyat Öncesi Yaşlı Değerlendirme Formu”nun Hemşirelik Bakımına Etkisinin İncelenmesi” amacıyla yarı deneysel bir müdahale çalışması olarak planlandı.vAraştırma Türkiye de ki batı bölgesinde bulunan bir araştırma ve iki kamu hastanesinin tüm cerrahi kliniklerinde planlı ameliyat olmak üzere yatırılan 65 yaş ve üzeri ve araştırmaya katılmayı kabul eden ve araştırma sınırlılıklarına uyan n=75 hastada uygulandı. Araştırma kapsamı iki bölümden oluştu. I. bölümde, Roper, Logan ve Tierney’ in Yaşam Aktiviteleri bakım modeli rehber alınarak hazırlanan yaşlı değerlendirme formu, belirlenen tarihlerde, tüm cerrahi kliniklerdeki 65 yaş üstü hastalara (n=75) uygulandı. Yaşlı hastaların, yaşlılığa bağlı fizyolojik değişiklikleri, sağlık sorunları ve ameliyat sonrası cerrahi açıdan risk oluşturabilecek durumları değerlendirildi. Yaşlı hastalar ile yüz yüze görüşülerek veriler toplandı ve ortalama görüşme süresi 20–60 dk. arasında değişiklik gösterdi.
Ameliyat öncesi dönemde görüşme sırasında forma verileri aktarılan cerrahi girişimin olumsuz etkilerini daha yoğun yaşama olasılığı olan cerrahi açıdan riskli yaşlı hastalar Grup I e, form değerlendirmesine göre daha az sorun/ komplikasyon riski bulunan hastalar Grup II ye dahil edildi. “Ameliyat Öncesi Yaşlı Değerlendirme Formu” ile yapılan değerlendirme sonucuna göre; 12 yaşam bileşeninin sadece 1’inden hemşirelik tanısı alan ya da hiç tanı almayan yani cerrahi girişimi nedeniyle ameliyat sonrası komplikasyon riski daha az olan yaşlı hastalar ise Grup II’ye dahil edildi (n= 33). Bu gruptaki hastalara ise kurumların/ kliniğin rutininde yer alan standart hemşirelik bakımı uygulandı.
Her iki gruptaki yaşlı hastalar; ameliyat öncesi dönemde, taburcu oluncaya kadar verilen hemşirelik bakımı sonrasında, taburcu olmadan hemen önce, taburcu olduktan 1 hafta sonra, taburcu olduktan 3 hafta sonra, değerlendirildi. Yaşlı hastaların, hastaneden taburcu olduktan sonraki 1. hafta ve 3. hafta sonraki izlemlerinde, 13 hasta telefonla, 62 hasta ise ev ziyareti ile değerlendirildi. GYA modeline göre yaşlı hastalar için uyarlanan bu değerlendirme formuna göre riskli bulunan gruptaki hastalar aşağıdaki NANDA hemşirelik tanılarını aldı ve buna göre yaşlı bireyin gereksinimine uygun hemşirelik bakımı uygulandı.
Ameliyat sonrası takip edilen ve “Ameliyat Öncesi Yaşlı Değerlendirme Formu” na göre daha riskli bulunan yaşlı hastalardan: Travma riski olan 18 (% 42,9), enfeksiyonu olan 5 (% 11,9), enfeksiyon riski olan 15 (% 35,7), yetersiz solunumu olan 10 (% 23,8), solunum fonksiyonunda değişiklik riski olan 22 (% 52,4), malnütrisyon riski olan 21 (%50), üriner enfeksiyon riski olan 29 ( % 69), hafif düzeyde bası yarası olan 5 (% 11,9), bası yarası riski olan 25 (% 59,5), periferik doku perfüzyonunda değişim riski olan 9 (% 21,4) hastaya, sorunların giderilmesi ve risklerin önlenmesine yönelik uygulanan hemşirelik bakımı ile ameliyat sonrası dönemde komplikasyonların gelişmediği belirlendi. Hastaların taburcu olduktan sonraki izlemlerinde ilk değerlendirmede saptanan sorun ya da cerrahi açıdan risk içeren durumların oluşmasında yaşlı hastalara uygulanan hemşirelik bakımının etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Referanslar
Totur, B., & Demir Korkmaz, F. (2011). Geriatrik Cerrahide Hasta Bakımı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 27(2), 61-68.
Ayan FS, Dağtekin T. (2020) Geriatrik Cerrahide Güncel Yaklaşımlar. IGUSABDER. ;:460–474.
Cengiz, M., & Kavak, G. Ö. (2008). Preoperative Preparation and Anesthesia in Geriatric Patients. Turkiye Klinikleri Orthopaedics and Traumatology-Special Topics, 1(2), 61-68.
Bulut, H. (2014). Ameliyat Öncesi, Esnası ve Sonrası Hemşirelik Bakımı. T. A. Aşti, A.Karadağ, Hemşirelik Esasları (ss.703-726), İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık.
Usta, E., & Aygin, D. (2015). Yaşlı hastanın ameliyat sonrası bakımındaki farklılıklar. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5 (3), 59-65.
Aksoy, G. (2017). Cerrahi ve Cerrahi Hemşireliği. In G. Aksoy, N. Kanan, N. Akyolcu (4rd ed.), Cerrahi Hemşireliği I. (ss.1-38). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
Dinçer, A., & Kurşun, Ş. (2019). Yaşlı bireylerin cerrahi girişim sonrası evde yaşadıkları sorunların belirlenmesi.
Aydın Akbuğa, G., & Bahçeli, A. (2017). Kalp cerrahisi girişimi uygulanan yaşlı bireylere yönelik bakım. Bozok Tıp Dergisi, 7(2), 71-76..
Özcan, G., & Kurşun, Ş. (2021). Cerrahi girişim geçiren yaşlı hastaların hemşirelik bakım kalitesini algılaması. Güncel Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 1(3), 107-116.
Pehlivan, S., & Karadakovan, A. (2013). Yaşlı Bireylerde Fizyolojik Değişiklikler Ve Hemşirelik Tanılaması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 385-395.
Aydemir Ö, Görücü R, Aydoğdu T. (2022). COVID-19 tanılı ortopedik cerrahi hastasının günlük yaşam aktiviteleri modeline göre bakım uygulamaları: Olgu sunumu. Güncel Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 2(3), 141-153.
Adıgüzel L. (2021). Yaşam aktivitelerine dayalı hemşirelik modeli, B. Demirbağ (Ed.), Hemşirelik kuramları: Kavram haritalarıyla, içinde (s.135- 150), Ankara: Akademisyen Kitabevi.
Bulut, H., & Güler Demir, S. (2017). “Nancy Roper, Winifred W.Logan, Allison J. Tierney: Yaşam aktivitelerine dayalı hemşirelik modeli”, A. Karabağ, N. Çalışkan, & Z. Göçmen Baykara (Ed.),Hemşirelik Teorileri ve Modelleri, içinde (531-575), Ankara: Akademi Basın ve Yayıncılık.
Akçay, E., & Ören, B. (2024). Roper, Logan ve Tierney’in Yaşam Aktivitelerine Dayalı Hemşirelik Modeline Göre Ülseratif Kolit Olgu Değerlendirmesi. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 7(2), 250-259. https://doi.org/10.54189/hbd.1497754
Özkan, S., Kılınçat, B., & Yımaz, M. (2023). Roper-Logan-Tierney Hemşirelik Modeline Temelli Pediatri Hemşireliği: Olgu Sunumu. Selçuk Sağlık Dergisi, 4(1), 61-78.
Akyüz, E., & Büyükyılmaz, F. (2024). Yaşlı Hastalarda Ameliyat Sonrası Hemşirelik Bakım Gereksinimi ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(1), 87-93. https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1191417
Kiyat, İ. (2021). Günübirlik Cerrahi Sonrası Ağrı Yönetiminde Hemşirelik Yaklaşımı. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 412-421. https://doi.org/10.46237/amusbfd.738738
Adıgüzel, L., & Demirbağ, B. C. (2020). 65 Yaş ve Üstü Kişilerde Kronik Konstipasyonun Yaşam Kalitesine Etkisinin Değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(2), 71-79. https://doi.org/10.46237/amusbfd.577351
Okuyan, C. B., & Bilgili, N. 2019 Yaşlılarda Konstipasyon Sıklığı ve İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi: Bir Huzurevi Çalışması. FNJN, 157.
Okgün Alcan, A., Aygün, H., & Avcı, H. (2022). Yaşlı Hastalarda Ameliyat Sonrası Hipotermi: Sıklık ve Risk Faktörlerinin İncelendiği Prospektif Bir Çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Anesthesiology Reanimation, 20(1).
Özşaker, E., Kamış, F., & Aslan, A. (2021). Cerrahi Hemşirelerinin Yaşlı Hasta Bakımına İlişkin Duyguları, Davranışları ve Karşılaştıkları Güçlükler: Tan ımlayıcı Çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 13(4).
Kaya, G., & Yılmaz, M. (2021). Total diz protezi olan yaşlı bireylerde uyku ve depresyonun belirlenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(1), 1-13. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.733376
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 