ELEKTROMANYETİK ALAN YOĞUNLUĞU: BİYOLOJİ LABORATUVARLARINDA KULLANILAN BAZI ÖZEL AYGITLARA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

Özet

Elektrik alanı-manyetik alan bileşimi olarak son yıllarda özellikle baz istasyonları-cep telefonları ekseninde geniş ölçüde tartışılan elektromanyetik alanların (EMA) biyoloji laboratuvarlarına özel aletlerle çalışan biyologlar üzerindeki etkilerine ilişkin olarak sadece dolaylı çıkarımlar yapılabilir, konuya dair özel bir rapora ulaşılamamıştır. Sunulan çalışmanın amacı bu eksikliğin bir ölçüde giderilmesine katkıda bulunabilmektir. Bu amaçla Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümünde bulunan bir mikrobiyoloji ile iki mikrobiyolojik analiz ve genetik araştırma laboratuvarında, farklı amaçlarla kullanılan toplam otuz elektrikli-elektronik cihazın, farklı mesafelerde (1cm, 5cm ve çalışma mesafesi olarak 50cm) oluşturdukları EMA yoğunlukları ölçülmüştür. Veriler göre EMA yoğunlukları mesafe arttıkça doğal olarak azalmaktadır. Bazı aletler için beklenmedik biçimde yüksek değerlerin, ayrıca aynı amaçla kullanılan farklı marka ve modeldeki aletler için de farklı değerlerin kaydedilmesi ilginçtir. Genel sonuç, ölçüm yapılan aygıtların oluşturduğu EMA yoğunluklarının ülkemizde kabul edilen güvenlik limitlerinin altında olduğudur. Ancak bu perspektif genişletilirse, biyologların, standart ev ve bürolarda yaşayan ve çalışan kişilere göre daha fazla EMA’ya daha uzun süreyle maruz kaldıkları gerçeğine ulaşılır. Çünkü hem fiziksel yer sıkıntısı nedeniyle aynı anda çalışan birçok aletten hem de çevresel EMA kaynaklarından (aydınlatmalar, sıva altı elektrik donanımları, araştırmacıların bilgisayar, tablet ve cep telefonu gibi kişisel elektrikli ve elektronik aygıtları, civardaki baz istasyonları…) oluşan ve bu araştırmada ölçülemeyen elektromanyetik girişimler söz konusudur. Üstelik bazı laboratuvar çalışmaları da çok uzun sürmektedir. Genel anlamda EMA ölçümünde kullanılan parametrelerin birbirleriyle uyumsuzluğu, özel anlamda da EMA’nın sağlık etkileri hakkında henüz bir konsensus sağlanamamış olması, hiçbir özel risk bulunmadığı anlamına kesinlikle gelmez. Temkinli yaklaşım ilkesi uzantısında alınabilecek önlemler de bu çerçevede kaydedilmiştir.