Ankara Beypazarı’nda Geleneksel Evlerin Koruma Çalışmalarına Bir Örnek: Ali Ay Evi Restorasyon Projesi

Özet

Kültürel miras değeri taşıyan tarihi yapıların bazıları tasarlandıkları özgün fonksiyonun çağın gereklerine cevap vermemesi, yapıda meydana gelen bozulmalar, kent ve toplumda meydana gelen sosyal, ekonomik ve kültürel değişimlerden dolayı terk kaynaklı atıl durumda kalmaktadır.  Bu durumda mimari koruma disiplinine uygun şekilde yapıya restorasyon çalışmalarında müdahaleler gerekmektedir. Yapıya uygun olan yeni işlevin belirlenmesi ve yapıların günümüz şartları doğrultusunda kullanışlı hale getirilmesi bu sorunun çözülerek yapıların gelecek nesillere sağlıklı bir biçimde aktarılmasını sağlamaktadır. Bu çalışmada UNESCO Dünya mirası geçici listesindeki alanlar içinde yer alan Ankara’nın tarihi Beypazarı kentinden geleneksel bir ev örneklem olarak seçilmiştir. Kentte koruma çalışmaları içerisinde kentin kültürünü, yaşam biçimini, mimari üslubunu yansıtan tarihi evlere yönelik tespit, belgeleme ve restorasyon çalışmaları yürütülmektedir.  Bu çalışmalar içinde ele alınan yapılardan birisi olan Ali Ay Evi kentsel sit alanı içerisinde kalan Zafer Mahallesi, Milli Egemenlik Caddesi üzerinde bulunan 982 ada 6 parselde yer almaktadır. Günümüzde kullanılmayan iki katlı, zemin ve birinci katında taş ve ahşabın farklı yapım teknikleri ile birlikte kullanıldığı (bağdadi, hımış, yığma) sofalı plan tipine sahiptir. Zemin kat ortak servis alanları (ahır ve samanlık), birinci katta ise yaşama birimleri yer almaktadır. Yapının kent içindeki yerinin kente ve topluma katkı sunarak ayakta kalabilmesi için restorasyon çalışmasına ihtiyacı vardır. Bu kapsamda yapının tanımsal belgeleme metodolojisi ile analizi yapılmış (rölöve), özgün halini ortaya koyan restitüsyon çizimleri gerçekleştirilmiştir. Restorasyon projesinde strüktürel risk analizi ve fiziki durumuyla birlikte yapının yeniden kullanımına yönelik getirilen yeni işlevin ihtiyaç programına uygun restorasyon projesi ortaya konulmuştur.