TÜRKİYE BADEM ÜRETİMİ: SON DÖNEMLERDEKİ DEĞİŞİMLERİN GENEL ANALİZİ

Özet

Badem sert kabuklu meyve veren bir ağaç türü olup, yazları kurak ve sıcak, kışları ılık ve yağışlıgeçen iklimlerde yetiştirilmektedir. Toprak seçiciliği fazla olmayan ve kıraç arazilerde bileyetişebilen önemli bir tarımsal üründür. Badem, insan sağlığında vitamin ve mineral için iyi birkaynak olup, başta çerez olmak üzere, şekerleme, çikolata, pasta ile tüketimde, ayrıca bademyağı olarak kozmetikte ve ilaç endüstrisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye, dünyabadem üretiminde sekizinci sırada yer almaktadır. Türkiye badem üretiminde, hem ithalatçı vehem de ihracatçı konumdadır. Bu çalışmanın amacı 1988 ile 2018 yılları arasında Türkiye’debadem üretimin alanları, üretim miktarları, verim, ithalat, ihracat ve fiyatlarda meydana gelendeğişimlerin genel analizini yaparak, önerilerde bulunmaktır. Bu kapsamda TÜİK verilerindenve konuyla ilgili sektör raporları ve diğer çalışmalardan faydalanılmıştır. Türkiye’de, araştırılandönemde badem ağaç sayısı yaklaşık 3 kat, üretim miktarı ise 2.4 kat artmıştır. Ağaç sayısı veüretim miktarının artmasına rağmen tüketim miktarı da artmış olup, Türkiye halen ithalatçıkonumdadır. Meyve vermeyen ağaçların, toplam ağaçlar içinde payının ortalaması, 1988yılında %15 iken, 2018 yılında %39’a yükselmiş ve araştırılan dönem ortalaması ise %24civarındadır. Bu oranlar ekim alanlarının yaygınlaştığını göstermekte olup, dış ticaret açığıbakımdan halen yeterli değildir. Meyve veren ağaç başına ortalama verim 12.65 kg’dır. 1988yılında satış fiyatı 1.49 TL/kg iken, 2018 yılında ise 11.49 TL/kg’a yükselmiştir. Bu dönemdefiyatlar %771 artmıştır. Araştırılan dönemin ortalama satış fiyatı ise 5 TL/kg olarakhesaplanmıştır. Yapılan trend analizlerinde, badem üretim alanlarında, üretim miktarlarında,tüketiminde, ithalatında ve fiyatlarında artışların devam edeceğini göstermektedir. Badem ekimalanlarının yaygınlaştırılması için ilave kamusal politikalara ve desteğe ihtiyaç vardır. Buaraştırma karar vericilere ve tarımsal politika oluşumu sağlayanlara faydalı veriler sunmaktadır.